نحوه استفاده بهینه از چرخ گوشت

چرخ گوشت یکی از اون دستگاه‌های خیلی به‌ درد بخور و کاربردیه که توی آشپزخونه خیلی‌ها پیدا میشه. چه عاشق آشپزی باشی، چه یک رستوران کوچیک داشته باشی یا حتی فقط دلت بخواد بدونی گوشتی که چرخ می‌کنی از کجا اومده، این دستگاه می‌تونه یه دستیار عالی برات باشه. داشتن یک چرخ گوشت توی خونه بهت کمک می‌کنه خودت گوشت سالم، با چربی کمتر و کیفیت دلخواهت رو آماده کنی. اینجوری می‌تونی انواع غذاهای خوشمزه مثل کوفته، شامی کباب، همبرگر خونگی، یا سوسیس رو با خیال راحت‌تر درست کنی.

شاید اولش کار با چرخ گوشت یه کم ترسناک به نظر بیاد، یا اینکه فکر کنی تمیز کردنش سخته. اما نگران نباش! استفاده از این دستگاه خیلی پیچیده نیست. فقط کافیه یه سری اصول ساده رو بدونی تا هم بهترین نتیجه رو بگیری، هم دستگاهت عمر طولانی‌تری داشته باشه.

اصلاً چرخ گوشت چیکار می‌کنه؟

کار اصلی چرخ گوشت، ریز کردن و له کردن انواع گوشته. باهاش می‌تونی تیکه‌های بزرگ گوشت رو به گوشت چرخ‌ کرده تبدیل کنی. البته، بسته به مدل و لوازم جانبی که داره، می‌تونی ازش برای کارهای دیگه هم استفاده کنی، مثلاً درست کردن کباب لقمه یا سوسیس خونگی. بعضی مدل‌ها حتی ممکنه برای خرد کردن پیاز یا له کردن میوه هم مناسب باشن، ولی منابع تاکید می‌کنن که از چرخ کردن سبزیجات یا پیاز با چرخ گوشت خودداری کنی، چون می‌تونه به دستگاه آسیب بزنه. همچنین چرخ کردن سیب ‌زمینی باعث کند شدن تیغه‌ها میشه.

چرخ گوشت چطور کار می‌کنه؟ (با جزئیات)

چرخ گوشت‌ها معمولاً دو مدل اصلی دارن: دستی و برقی.

چرخ گوشت دستی: این مدل‌های قدیمی‌تر که هنوز هم طرفدار دارن، با چرخوندن یه اهرم کار می‌کنن. وقتی گوشت رو توی ورودی دستگاه میریزی، با چرخوندن اهرم، گوشت بین دنده‌ها یا حلزونی فلزی حرکت می‌کنه و چرخ میشه. استفاده از این مدل ساده‌ است و تمیز کردنش هم راحته.

چرخ گوشت برقی: این مدل‌ها خیلی سریع‌تر و راحت ‌ترن .با برق کار می‌کنن و موتور دارن. فقط کافیه دکمه رو بزنی و دستگاه خودش گوشت رو چرخ می‌کنه. این مدل‌ها معمولاً تیغه‌ها و شبکه‌های مختلفی دارن که می‌تونی اندازه چرخ شدن گوشت رو تنظیم کنی.

حالا بیایم ببینیم اجزای اصلی چرخ گوشت (بیشتر برقی‌ها) چطور با هم کار می‌کنن.

بدنه و موتور: قسمت اصلی دستگاهه که موتور توش قرار داره. قدرت موتور مهمه و نشون میده چقدر سریع و چه حجمی از گوشت رو می‌تونه چرخ کنه. چرخ گوشت‌های خونگی موتورهای کم ‌قدرت‌تری نسبت به صنعتی‌ها دارن و نباید برای مدت طولانی (مثلاً بیشتر از ۱۵ دقیقه پشت سر هم) ازشون کار کشید تا موتور داغ نکنه و آسیب نبینه.

سینی و قیف ورودی: اینجوریه که گوشت وارد دستگاه میشه. یه سینی بالای دستگاه برای گذاشتن تیکه‌های گوشت داره و یه دهانه قیفی شکل برای فرستادن گوشت به داخل.

میله حلزونی (پیچ یا آگر): این یه قطعه مارپیچیه که توی گلویی دستگاه قرار می‌گیره  کارش اینه که گوشت رو از ورودی به سمت تیغه هل بده و حرکت بده

تیغه: این قطعه مهم، لبه‌های تیز داره و کارش برش دادن و خرد کردن گوشت به قطعات کوچیکه بدون تیغه، چرخ گوشت کار نمی‌کنه. باید حواست باشه که تیغه همیشه تیز باشه و لبه تیزش موقع بستن به سمت بیرون باشه .

صفحه مشبک (پنجره یا توری): بعد از اینکه گوشت از تیغه رد شد و خرد شد، باید از سوراخ‌های این صفحه عبور کنه اندازه سوراخ‌های صفحه مشبک (ریز، متوسط، درشت) تعیین می‌کنه که گوشت چرخ‌کرده چقدر ریز باشه این صفحه‌ها معمولاً از استیل ضدزنگ ساخته میشن.

حلقه نگهدارنده (مهره یا سرپیچ): این حلقه در جلوی دستگاه بسته میشه و تیغه و صفحه مشبک رو سر جاشون نگه می‌داره باید محکم بسته بشه تا قطعات درست کار کنن.

گوشت‌کوب (هل‌دهنده یا پوشر): این یه قطعه پلاستیکیه که همراه دستگاه میاد ازش برای هل دادن گوشت به سمت پایین و داخل دستگاه استفاده میشه. هیچ‌وقت از دستت برای این کار استفاده نکن.

نحوه استفاده از چرخ گوشت (گام به گام):

استفاده از چرخ گوشت بعد از اینکه قطعاتش رو درست سرهم کردی، خیلی راحته قبل از شروع کار، همیشه اول مطمئن شو که دستگاه از برق کشیده شده باشه.

آماده‌سازی گوشت: گوشتی که می‌خوای چرخ بشه رو به تیکه‌های کوچیک برش بده. این کار باعث میشه فشار کمتری به موتور دستگاه بیاد و راحت‌تر چرخ بشه. بهتره گوشت رو قبل از چرخ کردن، یه کم توی فریزر یا یخچال بذاری تا سرد بشه و سفت بشه اینجوری چرخ کردنش آسون‌تر میشه و چربی‌ها بهتر به تیغه‌ها می‌چسبن.

قرار دادن دستگاه: چرخ گوشت رو روی یه سطح صاف و محکم مثل کابینت بذار حواست باشه زیرش سینی یا پارچه نذاری که دستگاه موقع کار تکون بخوره و دستگاه رو نزدیک پریز برق قرار بده.

سرهم‌بندی قطعات: اگه برای اولین باره استفاده می‌کنی، دفترچه راهنمای دستگاهت رو بخون. قطعات جداشدنی رو بشور و خشک کن. بعد قطعات رو طبق دفترچه یا به ترتیبی که گفتیم (حلزونی، تیغه، صفحه مشبک، حلقه نگهدارنده) سرهم کن و محکم ببند حواست باشه تیغه رو درست بذاری (لبه تیزش به سمت بیرون!)

اتصال به برق و شروع کار: حالا دستگاه رو به برق وصل کن. یه ظرف مناسب زیر دهانه خروجی بذار تا گوشت چرخ‌شده توش بریزه و دستگاه رو روشن کن!

چرخ کردن: تیکه‌های گوشت رو توی قیف ورودی بریز. از گوشت‌کوب برای هل دادن گوشت به سمت پایین استفاده کن. گوشت توسط حلزونی به سمت تیغه حرکت می‌کنه و خرد میشه، بعد از صفحه مشبک رد میشه و چرخ شده از دستگاه میاد بیرون. ضمناً برای تنظیم بافت گوشت، اگه دوست داری گوشتت خیلی ریز چرخ بشه، می‌تونی یه بار دیگه هم گوشت رو چرخ کنی!

بعد از اتمام کار به محض اینکه کارت با چرخ کردن گوشت تموم شد، دستگاه رو خاموش کن و فوراً از برق بکش.

نکات مهم برای کارایی بهتر چرخ گوشت:

برای اینکه دستگاهت بهترین عملکرد رو داشته باشه و خراب نشه، این نکته‌ها رو رعایت کن:

تیغه‌ها رو تیز نگه دار: تیغه‌های کند، گوشت رو له می‌کنن و خوب چرخ نمی‌کنن بهتره هر سه ماه یه بار تیغه‌ها رو تیز کنی.

گوشت و قطعات رو سرد نگه دار: چرخ کردن گوشت سرد خیلی راحت‌تره. چربی کمتر به تیغه‌ها می‌چسبه و دستگاه کمتر کثیف میشه. می‌تونی قطعات فلزی مثل گلویی، حلزونی، تیغه و صفحه رو هم قبل از استفاده یه کم توی آب سرد یا فریزر بذاری. حتی می‌تونی یه کاسه یخ زیر کاسه جمع‌آوری گوشت بذاری تا گوشت حین چرخ شدن سرد بمونه

از گوشت مناسب استفاده کن: گوشتی که رگ و پی یا چربی اضافی زیاد داره، می‌تونه به تیغه‌ها بچسبه و کار دستگاه رو مختل کنه. گوشت بی‌کیفیت هم به دستگاه فشار میاره.

گوشت رو تیکه‌های کوچیک ببر: اینجوری فشار کمتری به موتور و قطعات دستگاه میاد.

دستگاه رو پُر نکن و زیاد کار نکش: گوشت رو کم‌کم و با سرعت مناسب وارد دستگاه کن. اگه حجم گوشتت زیاده، بعد از هر ۱۰-۱۵ دقیقه کار کردن، یه چند دقیقه به دستگاه استراحت بده فشار زیاد یا کار کشیدن طولانی مدت عمر موتور رو کم می‌کنه.

از چرخ کردن چیزهای دیگه خودداری کن، منابع تاکید می‌کنن که از چرخ گوشت برای چرخ کردن سبزیجات، پیاز یا سیب‌زمینی استفاده نکنی، چون به دستگاه آسیب می‌زنن یا تیغه‌ها رو کند می‌کنن. گوشت منجمد رو هم چرخ نکن، هم دستگاه رو اذیت می‌کنه هم ممکنه تیغه آسیب ببینه. استخوون هم همینطور، حتی اگه دستگاهت قوی باشه!

دستگاه رو روغن‌کاری کن؛ اگه دستگاه رو مدت طولانی استفاده نکردی، می‌تونی قطعات فلزی مثل تیغه‌ها و محور رو یه کم با روغن خوراکی یا روغن مخصوص روان کنی، اینجوری راحت‌تر حرکت می‌کنن و عملکردشون بهتر میشه. گیربکس رو هم هر چند ماه یه بار روغن‌کاری کن

از عملکرد چرخش معکوس استفاده کن (البته اگه دستگاهت این قابلیت رو داره): بعضی چرخ گوشت‌ها دکمه چرخش معکوس دارن که اگه گوشت توی دستگاه گیر کنه، می‌تونی برای یه لحظه از این دکمه استفاده کنی تا گوشت برگرده و بعد دوباره چرخ کنی اگه دستگاهت این قابلیت رو نداره، باید دستگاه رو باز کنی و تمیزش کنی.

نکات ایمنی که باید رعایت کنی:

ایمنی موقع کار با دستگاه‌های برقی خیلی مهمه

حتماً از گوشت‌کوب استفاده کن: هیچ‌وقت، تاکید می‌کنم هیچ‌وقت از دستت یا قاشق و چنگال برای هل دادن گوشت توی دستگاه استفاده نکن این کار خیلی خطرناکه و می‌تونه باعث آسیب جدی بشه. همیشه از قطعه پلاستیکی گوشت‌کوب که همراه دستگاهه، استفاده کن.

موقع روشن بودن دستگاه، دست یا ابزار رو داخل نبر: وقتی چرخ گوشت روشنه، به هیچ عنوان دستت یا هیچ وسیله دیگه‌ای رو داخل دهانه ورودی یا نزدیک قطعات متحرک نبر.

دستگاه رو بدون گوشت روشن نذار: روشن بودن دستگاه بدون اینکه گوشت داخلش باشه باعث میشه دور موتور بالا بره و دستگاه مستهلک و فرسوده بشه.

روی سطح ثابت و مناسب استفاده کن: مطمئن شو که دستگاه روی یه سطح کاملاً ثابت و بدون لرزش قرار داره.

بعد از اتمام کار، فوراً دستگاه رو خاموش و از برق بکش: این یه عادت خوب و ایمنیه.

قبل از تمیز کردن یا باز کردن دستگاه، حتماً برق رو قطع کن: این مهم‌ترین نکته ایمنی قبل از دست زدن به قطعات دستگاهه.

دستگاه رو از رطوبت و مایعات دور نگه دار: به خصوص قسمت موتور و قطعات فنی نباید خیس بشن موقع تمیز کردن بدنه هم حواست باشه آب به موتور نرسه!

از ولتاژ مناسب استفاده کن: مطمئن شو برقی که دستگاه رو بهش وصل می‌کنی با ولتاژ دستگاهت سازگاره. بهتره دستگاه رو مستقیم به پریز وصل کنی و از سه‌راهی یا سیم‌های رابط استفاده نکنی. بهتره موقع اوج مصرف برق از دستگاه استفاده نکنی تا نوسانات برق بهش آسیب نزنه.

مراقب موها و لباسات باش: حین کار با دستگاه، موهای بلندت رو ببند و آستین‌های گشاد نپوش

بچه‌ها رو دور نگه دار: اجازه نده بچه‌ها به دستگاه روشن نزدیک بشن.

دفترچه راهنما رو بخون: دفترچه راهنمای دستگاهت کلی نکته ایمنی و راهنمایی خاص مربوط به مدل دستگاهت داره حتماً با دقت بخونش.

تمیز کردن و نگهداری درست (رمز عمر طولانی دستگاه):

تمیز کردن چرخ گوشت شاید به نظر سخت بیاد، اما اگه بلافاصله بعد از استفاده این کار رو بکنی، خیلی راحت‌تره. اگه بذاری تیکه‌های گوشت و چربی روش خشک بشن، اون وقت دیگه پاک کردنش سخت میشه!

 بعد از اتمام کار، نون خشک چرخ کن: یه ترفند عالی اینه که بعد از چرخ کردن گوشت، یه چند تیکه نون خشک توی دستگاه بریزی و چرخ کنی. این کار کمک می‌کنه چربی و گوشت‌های باقی مونده توی دستگاه جذب نون بشن و دستگاه از داخل تمیز بشه.

2.

دستگاه رو باز کن: بعد از اینکه دستگاه رو خاموش و از برق کشیدی، تمام قطعات جداشدنی رو باز کن

3.

قطعات رو بشور: قطعات جدا شده رو با آب گرم و مایع ظرفشویی بشور. می‌تونی از یه برس نرم برای پاک کردن لکه‌های سرسخت استفاده کنی. برای چربی‌زدایی بهتر، می‌تونی از سرکه سفید یا جوش شیرین با آب هم استفاده کنی. سوراخ‌های شبکه‌ها رو هم خوب تمیز کن.

**نکته مهم: هیچ‌وقت قطعات چرخ گوشت رو توی ماشین ظرفشویی نذار! گرمای زیاد می‌تونه بهشون آسیب بزنه و رطوبت طولانی مدت باعث زنگ زدنشون میشه.**

4.

قطعات رو خشک کن: بعد از شستن، خیلی مهمه که همه قطعات رو کاملاً خشک کنی و برای خشک کردن از دستمال تمیز و نرم استفاده کن. از حرارت برای خشک کردن استفاده نکن چون ممکنه قطعات تغییر شکل بدن. خشک کردن کامل از زنگ زدن قطعات فلزی جلوگیری می‌کنه.

5.

بدنه دستگاه رو تمیز کن: بدنه دستگاه رو با یه دستمال نرم و مرطوب تمیز کن. برای تمیز کردن چربی‌های چسبیده به بدنه، می‌تونی از یه کم آبلیمو یا ترکیب آب و سرکه روی دستمال استفاده کنی. بدنه چرخ گوشت رو مستقیم زیر آب نگیر!. از سیم ظرفشویی، اسکاچ زبر یا کاردک فلزی برای تمیز کردن بدنه یا قطعات استفاده نکن، چون خش میندازه.

6.

نگهداری صحیح: بعد از اینکه قطعات کاملاً خشک شدن، اون‌ها رو در یه محیط خشک و خنک و دور از رطوبت نگهداری کن. می‌تونی قطعات کوچیک‌تر رو توی کیسه یا جعبه مخصوص بذاری.

سخن آخر:

چرخ گوشت واقعاً یه وسیله عالی برای آشپزخونه‌ست و کلی کار رو برات راحت‌تر می‌کنه. با رعایت نکات ساده‌ای که گفتیم، می‌تونی بهترین استفاده رو ازش ببری وگوشت چرخ‌کرده باکیفیت و سالم خودت رو توی خونه تهیه کنی همینطور مطمئن باشی که دستگاهت هم برای سال‌ها برات کار می‌کنه. اگه مشکلی پیش اومد، حتماً از یه تعمیرکار متخصص کمک بگیر و خودت سعی نکن دستگاه رو باز کنی، چون ممکنه آسیب بیشتری بهش بزنی.